Bargehok

Fandaag weer een stukje over de feemarkt. Peter wil op sien site (sneek-su-het-ut-weest.nl) een pagina wijde an de feemarkt. Op sien fersoek skrief ik hier een paar weken lang een stukje over. As het ferhaal kompleet is ken hij die stukjes mooi makkelijk bij elkaar kopieare en plakke en op de website sette.

De ferplaatsing fan de feemarkt in 1930 fan het Martiniplein naar het Geeuwdal achter de Stationsstraat was geen overboadige lúkse. De rúmte was feul te krap en foldeed bij lange na al een hele tied niet meer an de wettelijke eisen.

Eerst even over de rúmte.
De anfoer fan fee dat der een plekje krije moest, steeg algedurig.
Tussen 1900 en 1910 werden der gemiddeld elk jaar 92.000 stuks fee anfoerd, in 1927 waren dat er 132.000. Maar liefst 40.000 meer dus. Der moest met de rúmte woekerd wurde en af en toe fiel der ok wel es in koe of een kalf in de Westersingel.

Al die beesten moesten naar Sneek bracht wurde met de boat, de trein of de auto, en ok weer afvoerd wurde. Der waren dus meters kade en een soad parkeergelegenheid foar nodig.

De ferwachting was dat as de Afslútdiek klaar was (dat was in 1932 het gefal) , der ok nog es anfoer fanút Noord-Holland komme sú. Dat viel achteraf wat tegen, maar ja, weet dat fantefoaren maar es. Mien oma sei in dit soort gefallen: “Fan achteren kiek je een koe het best in de kont”. Om maar even een toepasselijke útdrukking te gebruken.

Utbreidingen in de loop fan de tied
De feemarkt was in de loop der tieden al een paar keer útbreiden. Sinds 1859 had der op het Martiniplein een gasfabriek staan. Toen die in 1903 ferplaatst was naar de Almastraat werden de gebouwen op het Martiniplein afbroken en was de frijkomen rúmte bij de feemarkt trokken.
Ook een deel fan het Oud Kerkhof werd der bij brúkt. Dêr werd in het ferfolg de biggen- en farkensmarkt houden.

Het bargehok
Op het plek fan Martinistate stonden toen twee skoalen, het gymnasium en een openbare lagere skoal. De lagere skoal is ombouwd tot farkenswegerij ofewel in goed Snekers het Bargehok. Nadat de feemarkt ferhuusd was, is de brandweerkazerne der in komen.

Het gymnasium en de skoalen an het Oud Kerkhof hadden op dinsdag best last fan de feemarkt. De leraren konden soms niet boven het gegil van de farkens en het geloei fan de koeien útkomme en der kuierde ok wel eens een farken de skoal in. Dat der dan weer útjagd wurde moest. Het kwam de konsentratie niet ten goede.

Het groatste swijn staat foor de klas
In die tied is ok een echt Sneker lied ontstaan, wat op de skoalen in de stad songen werd as de grote fakaansie begon.

De skoal dat is ’n bargehok
Hoezee!
De groatste barg staat foor de klas (“Het groatste swijn”, mocht ok)
en slaat je op de ribbekast.
Hoezee, hoezee, hoezee!
Hoezee, hoezee, hoezee!

De kienders fan de Sperkhemskoal hadden soms een dag eerder fakaansie as wij, de kienders fan de Koaningin Wilhelminaskoal. De groate jonges fan de Sperkhemskoal klommen dan op het muurke foar oanze vijfde en de zesde klas en songen dan lúdkeels het Bargehoklied. An de ene kant foelden wij dan wel dat wij de gek anstoken werden, an de andere kant werden meester Nauta en meester Plat kwaad, en dat had ok wel weer wat. Hahaha.

Dan nog even wat over de wettelijke eisen
De Veewet skreef foar dat feemarkten die ’t faker as een keer in de maand houden werden, afskeiden weze moesten fan de openbare weg. De ouwe feemarkt fan Sneek foldeed der natuurlijk niet an. De gemeente kreeg ontheffing omdat de toegangen naar de openbare wegen op feemarktdagen afsloaten werden.

Der werden dan hekken setten foor de Kerkgracht, de Westersingel, de Oude Koemarkt en wer dat mar noadig weze mocht. Je kenne je wel foorstelle dat foaral het afslúten fan de straat bij het klokhús en foorlangs het gymnasium (Martinistate) erg lastig was en eigenlijk ok niet afdoende.

Dit was op spesjaal fersoek fan Peter een ferhaaltsje over de feemarkt. Ferbeteringen en aanfullingen binne welkom. Maak der maar een mooie dag fan allemaal.

Ut ferhaal op facebook met reacties fyne jim hier: https://bit.ly/3ny0PzS