De foareche keer waren we eindigt bij de Swarte wech en fan hyrút wú ik ferder gaan langs de Sneker Bolwerken, en dérna de binnenkant.
350 jaar leden waren dur noch geen (ferharde) straten en wechen búten de bolwerken en de paden dy dur wel waren stelden ok noch weinech foar groatendeels fan sàn en heel meskyn grind der wèr peard en wachen langs moest.
We ferfolche oanse kuier richting Café Seinpost aan de Oppenhúserwech en om bij de Woudvaart te kommen mutte we ter hoogte fan wèr nou de Koopmansgracht is oanse wandeling foartsette deur ut weiland, want meer was hyr toen noch nyt. De brugge dy we allemaal kenne as de Bult syn brugge of bierbrugge, was toen un trappenbrug dy de ferbyning maakte met de Prinsengracht. Je lypen hyr tussen de stadsgracht (rechterkant) en un soart faart of sloatsje deur. Hyr ferees later de Prinsengracht.
Nadat we deurlopen binne langs de stadsgracht komme we úteindelijk bij de teuchenwoardeche Lemmerdyksbrugge út. In plaats van disse brugge ofer te lopen om in de stad te kommen, gaan we ofer un hoche brugge heen aan’t begin fan de Kolk, disse lei ongefeer t.h.f ’t hoekje Geeuwkade/Westersingel en gingen je langs bleekvelden, en liepen je ofer weer un brugje tot de Frittemahoven. Dan noch ofer un paar brugjes en waren je weer bij de Noarderpoart en hadden je de gehele kuier om de stadsgracht maakt. Dit rondsje kenne je heden ten daachs ok noch wel lope, en met un stuk minder hindernissen ken ik wel sègge.
Ik wil noch wel efen aangefe dat de Koaniginnebrugge, Stationswech, Kerkhofslaan, ’t algemene Kerkhof, un wech naar de Steenklip en de Steenklip self 350 jaar leden noch niet bestonn,n mar dat hadden jim meskyn wel deur.
Nou gaan we de bolwerken binnen de stadsgracht noch efen langs.
Behalfe de deurgang fan de Hoogendsterpyp waren dur noch 4 deurgangen in ’t bolwerk, dy oferbrugt waren en pypen noemt wurdden: 1. teuchenofer ’t foarmaleche badhús (Badhúsgracht); 2. om ‘t water fan de Pol deur te laten naar de stadsgracht langs de Looxmagracht, begin 1900 was dit tefens ut aanlèchplak fan de Harlinger boat (de brugge naar de Looxmagracht was destiëds un ophaalbrugge); 3. de Kleyn Sands pyp (aan’t end fan’t Kleinsàn) en de 4e was de Kleyne Paelens pyp, (dit was rond 1900 tefens de losplaats fan de Nijverheid skepen).
Fyftyntal toarentsjes
Búten de genoemde poorten waren dur noch un fyftyntal kleinere toarens, welke we efen benoeme. Halferweche de Noarderpoart en de earst noemde pyp ston de s.g. Beulstoaren. Dan un toarentsje teuchenofer ut teuchenwoardeche Heechhout naar de Swarte wech. Bij de 2e genoemde pyp (‘t toenmaleche aanlèchplak fan de Harlinger boat) hadden je de Nieuwe en de Liwadder Poart. Ferderop un toarentsje flak teuchenofer ’t húdeche gebouw der Loge en één teuchenofer ‘t begin fan de trekfaart (bij de laatse stúfer), welke de Straesburgstoaren hete.
‘T toarentsje met de naam Stuyrwold ston ter hoochte fan, wèr nou de Oppenhúserbrugge begint.De Biesche toaren ston bij de steech naar ’t Kleinsàn, dy noch steeds Biesketorensteeg (wurdde ok wel Bloemensteeg noemt) heet. Ferder noch un toarentsje aan de gracht ter hoogte fan de teuchenwoardeche R. K. kerk, disse toaren heette Drosttoaren. Op de hoek, teuchenofer de sloat naar de foarmaleche asbelt, ston de Ansketoaren.
Dèrna waren d’r noch 4 toarentsjes tussen de Waterpoart en de Noarderpoort, één, wèr destieds de sigarenwinkel/fabriek fan van Delden was (Waterpoartsgracht) un stukje ferder dan wèr later ’t koalepakhús fan de gasfabriek was. Dan één teuchenofer ’t begin fan de Hochere Burgerskoal welke de St. Jacobstoaren noemt wurdde, en noch één teuchenofer de Frittemahoven.
Ok mut ik noch efen noeme dat aan ut end fan de Kerkgracht ’t Noorder-rondeel was en ’t Súder- rondeel grensde aan de Kleyne Paelens pyp . Un rondeel was un ronde bolwerk-hoek.
We binne weer aan ut end fan disse kuier komen en ik hoop dat myn útlech dúdelek was, wille jim meer wete of frachen hewwe hoar ik ut graach.