”Fandaag (03-05-2020) fiere we een klein jubileumke, want ik set mien 125ste ferhaaltsje op Sneek Su Het Ut Weest! Met die ferhaaltsjes bin ik in 2016 begonnen, toen Peter mie froeg of ik wel es wat op sien FB pagina sette wuu. “Suu dat lukke?”
Ik hoor het mie nog sêggen: “Een keer of ses mut ik wel hale kenne… denk ik”. Al doende kreeg ik sufeul inspiratie dat ik het hele jaar 2016 elke sondag een stukje der opsette. Toen een jaar pauze, in 2018 weer en nou, in 2020, ok weer elke sondag. En at je dan su’n jubileumke fiere wille, ken je dat niet beter doen dan met een ferhaaltsje over de Waterpoort”.
Het feranderende úterlijk fan de Waterpoort
Het liekt wel of de Waterpoort der altied su útsien het as dat ie der nou útsiet, maar dat is niet su. Hij is in de loop der jaren ferskillende keren feranderd. De sierlijke bovenkant fan de Waterpoort is in 1613 bouwd. Fóór die tied was er alleen sprake fan een stenen piep met een wachttoren. Dat jaartal 1613 fien je heden ten dage nog terug in het kezien boven een deur in een fan de toarens.
De Geeuw wurdt hierop “Hollantse Vaert” noemd en de Kolk leit fol met skippen.
An de kant fan de Geeuw kreeg de nieuwe Waterpoort twee achtkantige toarens. Tussen die toarens kwam een dubbele boog. Bovenin werd tussen de toarens een wachthús bouwd foor de torenwachter. Su kregen onder dat wachthús en achter die toren die rúmte wêr wij allemaal al honderden keren deurlopen binne en wêrfandaan je su’n mooi útsicht over de Kolk ende Geeuw hewwe.
Der salle de huuzen bouwd wurde dieder nou nog staan.
Foto: Collectie Fries Scheepvaart Museum.
De nieuwe Waterpoort had geen militaire bedoeling. Dat liekt miskien wel su omdat er skietsleuven in de toarens sitte, maar de muren binne gewoan feul te dun om tegen beskietingen met groate kanonskogel opwassen te wezen. De bedoeling was wel om sien te laten dat Sneek (in die tied) welgesteld was, en dat mocht iederen wel wete.
De poort wel een functie as afsluuting fan de stad. ’s Nachts ging de poort dicht om ongewenste besoekers tegen te houden. Na 1825 hoefde dat niet meer en sindsdien blieft hij dag en nacht open.
Collectie Fries Scheepvaart Museum: https://friesscheepvaartmuseum.nl/…/fsm-col1-dat1000013246
De feranderingen
Het úterlijk fan de Waterpoort is in de loop der eeuwen wel een paar keer feranderd.
In 1757 was de Waterpoort bouwfallig wurden. Dêrom werd in 1758 het ouwe wachthuus bovenin afbroken. Eelco Napjus hierover in sien kroniek fan 1772:
zynde als-doe, alles exempt (behalve, AB) de 2 Toorns weggebroken, een Nieuwe Boog of Waterpoort, met een Wagthuis op 4 Bogen daar bovenop gemaakt, de 2 Toorns regt geset, en alles met Cieraad-werk (waar onder de Vier Getyden des Jaars,) konstig in Hartsteen uitgehouwen voorsien is”.
Dus: een nieuw wachthús en an de Geeuwkant werd de dubbele boog ferfongen deur een enkele boog.
In 1776 werd op het wachthús een koepeltsje bouwd.
Bijna sloopt. Slik.
Vanaf 1841 meerden der steeds faker stoomschepen af in Sneek. Die waren feul groater dan de houten skepen die tot dan toe de stad aandeden. De poort werd er te nauw foor en toen de Waterpoort in 1876 weer an groat onderhoud toe was, besloaten b. en w. dat het maar het beste was hem te slopen.
Der onstond een heftige diskussie over dit beslút. Suwel in de gemeenteraad as onder de inwoaners.
Selfs de krant bemoeide hem dermet. De ferslaggever fan de Sneeker Courant gaf de lezers “in overweging daartoe strekkende verzoekschriften bij de Gemeenteraad in te dienen, opdat deze eventueel met te meer vrijmoedigheid de noodige gelden toesta”.
Op landelijk niveau kwam er ok aktie. Jonkheer Victor de Stuers, de grondlegger fan de monumentensorg in Nederland, skreef een flammend betoog, getiteld “Holland op zin smalst”, wêrin hij ferontwaardigd vaststelde dat Nederland sien cultureel erfgoed naar de barrebiesjes hielp. Dit had tot gefolg dat de landelijke overheid subsidie foor een restauratie beskikbaar stelle wuu.
Het gemeentebestuur liet de saak toen nog es ondersoeke deur een speciale commissie. Die kwam toen tot de conclusie dat de Waterpoort eigenlijk best wel te restaureren was en wij wete nou dat dat toen ok gebeurd is. Gelukkig maar. Dit was op speciaal fersoek fan Peter een ferhaaltsje over oanze Waterpoort. Aanfullingen en ferbeteringen binne su as altied weer fan harte welkom.