Disse keer wú ik o.a. efen búten de stadsgrachten siën, en dit gebied fergelyke met hoe ut dur 350 jaar leden út mut hewwe siën, je mutte dus in gedachten un heel tiëd werom in’t ferleden. Ut gaat mij dan nyt om de su-genaamde klokslach fan e stad, wèronder de bij de stad behoarende landerijen, mar ut Sneek wat we nou kenne, búten de stadsgrachten. Met de klokslag fan un stad of dorp wurdde ut gebied bedoëlt dat rykte tot wér men de klok kon hoare, mar folchus mij is dat gebied teuchenwoardech al aardech bebouwt en is’t nyt meer fan disse tiëd om de klokslag as gebiedsmeter te gebrúken. Ut groatste deel fan alle inwoaners woant teuchenwoardech búten de stadsgrachten, dat was 350 jaar leden wel anders, toen woande dur su wat geen mèns. Binnen de stadsgrachten kon de befolking, welke toen úteraard feul kleiner was gemakkelyk rúmte fyne om te woanen en te werken.
We gaan efen búten de stadsgrachten kieke sun 350 jaar leden
Wèr later de sg. groate rogmolen en de dèr opfolchende molen aan de oferkant fan de Oudvaart ston,n, waren toen ook al molens. Verder had men un molen (Noardermolen) efen búten de Noarderpoart, ongefeer wèr’t foar ut laatst un visafslag houden wurdde, dit was flak foar de spoarwechbrugge ofer de Franekervaart. Un vis-ouslach (visveiling) wurdde meestal bij ut water houden alfoarens de fis aan de man brocht wurdde op de markt. Un andere molen lei búten ut Hoogend, aan de teuchenwoardeche IJlsterkade teuchenofer de húdeche Geeuwkade, natuurlijk ston,n dur rond Sneek meerdere molens, mar disse laatste molen ston ter hoochte fan ut buurtsje de Hooge Palen wèr un aantal húsen met paalwerk aan’t water ston,n. Nou kenne we dit dus as Geeuwkade.
Om fan út de stad die molen en woaningen aan weerskanten fan de Geeuw te beryken was ut water deur paalwerk half ou sloaten en leek ’t bredere deel tussen dat paalwerk en de Waterpoart op un ousloaten kolk. Aan weerskanten fan de kolk was rúme bleekgelegenhyd. De Lemmerdyks (Hoogendster) brugge bij Nieveen was toen un ophaalbrugge en fanou dy brugge tot laatst noemde molen ston,n vijf húskes.
Su at ik al skreef prate we hyr ofer ut Sneek fan 350 jaar leden, de stad binnen de grachten was toen noch rondom omsloaten deur bolwerken en muren, fan búten ou kon,n je alleen toegang krijedeur de Noarderpoart, de Oasterpoart en de ophaalbrugge fan de húdeche Lemmerdyk. Wat disse laatste toegang betreft, mut ik nyt fergete tu sèggen dat dur geen wech naar Jutryp en de Hommerts beston. Wel beston,n dur wechen, dy fan út andere plaatsen útkwamen bij de Noarder en de Oasterpoart, un ophaalbrugge gaf toegang ofer de gracht.
De Oppenhúserbrugge beston krek as de Oppenhúserwech noch nyt, en men kon alleen ofer un looppad op palen, fan wèr nou de Oppenhúserwech begint, naar de Groate rogmolen ‘’Windlust’’ aan ut Somerrak lope. Disse molen is op 5 december 1914 geheel ou brand, de molenaar was toen S. Olij. We gaan noch efen bij ut gedeelte fan de Franekervaart langs, en wel fan ou de spoarbrugge tot aan de hoek fan wèr oait de boerderij ‘’Stad en landzicht’’ ston. Op de plek (ongefeer) fan de boerderij staat nou de prinses Julianaskoal. De ferbyning fan de Franekervaart met de stadsgracht welke hedendaachs noch steeds aanwesech is, en wèr je fia un trappenbrugge ok wel heechhout noemt, ofersteke kenne naar de Zwarte wech. Helaas mut ik foar nou dit ferhaal langs de Bolwerken en stadsgrachten efen late foar wat ut is, mar ik nem jim de folchende keer graach weer met, in deel 2.
Hewwe jim op of aanmerkingen hoar ik dat heel graach!